PERİYODİK SİSTEM

Periyodik sistemin neden gereklidir

Doğada bulunan elementlerin daha kolay incelenebilmesi, arandığında daha kolay bulunabilmesi için belirli özelliklerine göre sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırma sonucunda periyodik sistem oluşmuştur.

Periyodik sistem oluşturulduktan sonra yeni bulunan elementlerin hangi özellik gösterebileceği tahmin edilebilmiştir.

A- Periyodik Sistemin Tarihçesi

1. Johann Döbereiner (Yohan Döbereynar)

Elementlerin sınıflandırılması ile ilgili ilk çalışmayı yapmıştır. Benzer özellik gösteren elementleri üçlü gruplar oluşturmuştur. Lityum, sodyum, potasyum elementlerinin benzer özellik gösterir.

2. Alexandre Beguyer de Chancourtois (Aleksandır Beguye dö Şankurtua)

Benzer fiziksel özellikleri gösteren elementleri dikey gelecek şekilde sarmal olarak sıralamıştır. Elementlerin dışında bazı iyonlara da yer vermiştir.

3. John Newlands (Con Nivlends)

O zamana kadar bilinen 62 elementi atom ağırlığına göre sıralamıştır. İlk 8 elementten sonraki elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin tekrarladığını fark etmiştir. (Oktav kanunu)

4. Lothar Meyer (Lotar Meyer)

Mendeleyev ile aynı zamanda elementleri benzer biçimde sıralamıştır.  Elementleri sıralarken fiziksel özelliklerine bakmıştır. Mendeleyev ile benzer sistem oluşturmasına rağmen periyodik sistemin babası  Mendeleyev olarak kabul edilmektedir.

5. Dimitri İvanovic Mendeleyev (Dimitri İvanoviç Mendelyef)

Elementleri kütle numaralarına (atom ağırlıklarına) göre sıralamıştır.

Ancak bazı elementlerin yeri bulunması gereken yerden farklı olmuştur.

6. Henry Moseley (Henri Mozeli)

Günümüzdeki periyodik tablonun temelini atmıştır.

Elementleri atom numaralarına (proton sayısına) göre sıralamıştır.

7. Gleen Seaborg (Gılen Siborg)

Periyodik tabloya en altta iki satır ekleyerek, en son halini almasını sağladı.

B- Periyodik Sistem

Elementlerin artan atom numaralarına göre sıralandıklarında oluşan tabloya "Periyodik Tablo" denir.

• Elementlerin fiziksel ve kimyasal özellikleri guruplarda benzer özellik gösterir.
• Periyodik sistemde elementlerin adı, sembolü, atom numarası gibi birçok özellik yer alır.
• Elementler atom numaralarına göre sıralandıklarında bazı özelliklerin periyotlar halinde tekrar etmektedir. Periyodik tabloda benzer özellikler alt alta sıralıdır.

Periyot: Yatay sıralara periyot denir. 7 periyot vardır.

Grup: Dikey sütunlara grup denir. 18 grup vardır.

Periyodik Sistemde grupların özellikleri

Aynı grupta bulunan elementlerin kimyasal özellikleri (sertlik, parlaklık, iletkenlik, reaksiyona girme isteği vb.) genellikle benzerdir.

Aynı grupta bulunan elementlerin yukarıdan aşağıya doğru gittikçe;

• Atom numarası (Proton sayısı) artar.
• Kütle numarası artar.
• Metalik özellik artar, ametalik özellik azalır.
• Son katmanında elektron sayıları değişmez.
• Atom hacmi (çapı) artar.
• Katman sayısı (Periyot sayısı) artar.
• Elektron verme isteği artar.
• Bazlık özelliği artar.[ SPOT 1]

Bazı grupların özel isimleri vardır.

• 1A grubu Alkali metaller
• 2A grubu Toprak alkali metaller
• 7A grubu Halojenler
• 8A grubu Soy (Asal) gazlar[ SPOT 2 ]

Periyodik cetvelde periyotların özellikleri

Aynı periyotlarda soldan sağa gittikçe;

• Atom numarası (Proton sayısı) artar.
• Kütle numarası artar.
• Katman sayısı (Periyot sayısı) değişmez.
• Atom hacmi (çapı) azalır.
• Değerlik elektron sayısı (son yörüngedeki elektron sayısı) artar.
• Metalik özellik azalır, ametalik özellik artar.
• Elektron alma isteği artar.
• Asitlik özelliği artar. [ SPOT 3 ]

Elementlerin Periyodik Sistemde Yerlerinin Bulunması

Bir elementi periyodik sistemdeki yeri nötr durumdaki elektron dağılımına göre yapılır.[ SPOT 4 ]

Elektron dağılımında;

Not: 8A grubunun ilk elementi olan Helyum(He) elementi 2 tane protona sahiptir ve dublet kuralına uyan bir elementtir. Helyum elementinin tek katmanı vardır ve bu katmanında da iki elektron bulundurur yani kararlı bir yapıya sahiptir. Bu nedenle Helyum elementinin 2A grubunda değil de 8A grubunda yer aldığı unutulmamalıdır. [SPOT 5 ]

Aynı şekilde bir elementin periyodik tablodaki yeri (periyot numarası ve grubu) bilinirse elementin nötr haldeki elektron sayısı da bulunabilir. Bunun için periyot numarası kadar katman çizilir ve son katmana grup numarası kadar elektron çizilerek(Helyum hariç) katmanlardaki elektronlar sayılarak elementin nötr haldeki elektron sayısı bulunabilir. Bu işlem yapılırken element atomlarının ilk katmanına en fazla 2 elektron, ikinci katmanına en fazla 8 elektron ve üçüncü katmanına en fazla 8 elektron yerleşebileceği için bu sayılara dikkat edilmelidir. Nötr atomlarda elektron sayısı proton sayısına eşit olduğundan bu yöntemle bulunan elektron sayısı elementin proton sayısına eşittir.